ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

Η γαστροσκόπηση είναι η εξέταση που επιτρέπει στο γιατρό να εκτιμήσει συμπτώματα του ανώτερου πεπτικού συστήματος όπως τα ανώτερα κοιλιακά άλγη, η ναυτία, ο εμετός και η δυσκολία στην κατάποση. Αποτελεί επίσης, την καλύτερη εξέταση για την ανεύρεση της αιτίας της αιμορραγίας στο ανώτερο πεπτικό σύστημα. Είναι πολύ ακριβής όσον αφορά την ανεύρεση φλεγμονών, εξελκώσεων και όγκων στον οισοφάγο, στο στομάχι και στο βολβό δωδεκαδακτύλου. Διαρκεί 3 έως 7 λεπτά της ώρας και γίνεται με τον ασθενή σε αριστερή πλάγια κατακεκλιμένη θέση. Η γαστροσκόπηση είναι ανώδυνη εξέταση. Παρόλα αυτά, η δίοδος του γαστροσκοπίου από το φάρυγγα προκαλεί τάση για εμετό, αλλά αυτό συνήθως ξεπερνιέται εύκολα με τη βοήθεια φαρμάκων. Η είσοδος του ενδοσκοπίου γίνεται από το στόμα αφού προηγηθεί στοματοφαρυγγική αναισθησία με ξυλοκαϊνη καθώς και ήπια καταστολή (“μέθη”).Έτσι ο ασθενής ανέχεται πολύ καλά την εξέταση. Η γαστροσκόπηση γίνεται με ένα λεπτό και εύκαμπτο ενδοσκόπιο, προωθώντας από τον οισοφάγο μέχρι και το βολβό δωδεκαδακτύλου. Το ενδοσκόπιο αυτό ονομάζεται γαστροσκόπιο και έχει στην άκρη του μια μικρή κάμερα και μία πηγή φωτός που επιτρέπει στο γιατρό να λάβει εικόνες από το ανώτερο πεπτικό σύστημα στην οθόνη.

Ο γιατρός μπορεί να λάβει κάποια βιοψία κατά τη διάρκεια της γαστροσκόπησης για να μπορεί να διακρίνει τα καλοήθη από τα κακοήθη κύτταρα. Εκτός από αυτό, ο γιατρός μπορεί να λάβει βιοψίες για πολλούς λόγους, όπως για παράδειγμα για να ελέγξει αν υπάρχει το ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού, το βακτήριο που προκαλεί έλκη. Για να γίνει η εξέταση ο ασθενής θα πρέπει να είναι 7 ώρες χωρίς να φάει οτιδήποτε και τις 3 τελευταίες δεν θα πρέπει να έχει πιει ούτε νερό. Μετά την εξέταση, καλό είναι να συνοδεύεστε από κάποιον ενήλικα. Δεν θα πρέπει να οδηγήσετε και να καταναλώσετε οινοπνευματώδη.

Το φαγητό επιτρέπεται μετά από 1-2 ώρες.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, όπως λέει και η λέξη είναι μια ασθένεια που προκαλείται από τη συχνή παλινδρόμηση (μετακίνηση προς τα πάνω) στομαχικών υγρών προς τον οισοφάγο. Αποτελεί ένα πολύ συχνό πρόβλημα, καθότι έρευνα που έγινε το 2002 υπέδειξε ότι σχεδόν ένας στους τρεις ενήλικες Έλληνες πάσχει από ΓΟΠ.

Ο ασθενής συνήθως αισθάνεται «καούρα», «ξινίλα» ή «αναγωγή» (όταν γυρίζει το φαγητό από το στομάχι στον οισοφάγο). Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται ή χειροτερεύουν μετά το φαγητό για αρκετές ώρες και μπορεί να εμφανιστούν και στην κατάκλιση ή στη διάρκεια του ύπνου. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι σε ορισμένους ασθενείς η σοβαρότητα και η ένταση των συμπτωμάτων δεν σχετίζεται με την έκταση της βλάβης που υπάρχει. Όταν η παλινδρόμηση είναι συχνή ο οισοφάγος ερεθίζεται κι αυτό προκαλεί καούρα αλλά και φλεγμονή η οποία πια χαρακτηρίζεται ως οισοφαγίτιδα.

Ποια μέτρα μπορώ να πάρω μέχρι να επισκεφτώ το γιατρό μου;

• Ύπνος με υπερυψωμένο το πάνω μέρος του σώματος
• Αποφυγή λήψης τροφών ή ποτών με καφεΐνη ή αλκοόλ
• Μην τρώτε πριν την κατάκλιση
• Διακοπή καπνίσματος
• Αποφυγή λιπαρών ουσιών. Λήψη περισσότερων πρωτεϊνών
• Όχι στενά ρούχα ή σφιχτές ζώνες
• Δίαιτα (σε συνεννόηση με το γιατρό σας)

Ο οισοφάγος Barrett είναι η αλλαγή του «καλύμματος» του οισοφάγου, αποτέλεσμα χρόνιας γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Πρόκειται για ένα προκαρκινικό στάδιο του οποίου η διάγνωση γίνεται με τη γαστροσκόπηση και λήψη βιοψίας για ιστολογική εξέταση. Επειδή οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett χρειάζονται συνεχή παρακολούθηση, φαρμακευτική θεραπεία και αρκετές φορές χειρουργική επέμβαση, η οριστική θεραπεία του ασθενούς από αυτήν την κατάσταση είναι πολύ σημαντική.

Θεραπεύεται ο οισοφάγος Barrett;

Η σύγχρονη θεραπεία με ραδιοσυχνότητες (σύστημα HALO) δημιουργεί τις προϋποθέσεις απαλλαγής του ασθενούς από τον οισοφάγο Barrett. Ένας καθετήρας μιας χρήσης με ηλεκτρόδιο στην άκρη του που εκπέμπει ραδιοσυχνότητες θεραπεύει τον οισοφάγο Barrett κατά τη διάρκεια μιας γαστροσκόπησης. Η νέα αυτή μέθοδος εξασφαλίζει την ανάπλαση του πάσχοντος «καλύμματος» σε υγιές μέσα σε χρονικό διάστημα δύο μηνών.

Το Μάιο του 2009 στο ιατρικό περιοδικό The New England journal of medicine δημοσιεύτηκε μελέτη που έγινε σε πάνω από 20 ιατρικά κέντρα σε Αμερική και Ευρώπη στην οποία έλαβε μέρος μεγάλος αριθμός ασθενών που πάσχουν από οισοφάγο Barrett. Η θεραπεία που έγινε με ραδιοσυχνότητες Halo90 σε αυτούς τους ασθενείς ήταν επιτυχής καθότι απάλλαξε τους ασθενείς αυτούς από το άγχος του οισοφάγου Barrett.

Το πεπτικό έλκος είναι μία λύση της συνέχειας του βλεννογόνου του πεπτικού σωλήνα. Βασικό αίτιο είναι η έκθεση του βλεννογόνου στο γαστρικό οξύ και μπορεί να προσβάλλει την περιοχή του δωδεκαδάκτυλου (δωδεκαδακτυλικό έλκος) ή την περιοχή του στομάχου (γαστρικό έλκος). Προσβάλλει σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού (έως και 10%) και μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα λόγω των επιπλοκών του. Τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί επαναστατικές πρόοδοι όσον αφορά στην αντιμετώπιση της νόσου αυτής. Ειδικότερα, μετά την ανακάλυψη του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και την τεκμηρίωση της σχέσης του με το πεπτικό έλκος, σήμερα διακρίνουμε 2 κύριες κατηγορίες:

1. Τα έλκη που σχετίζονται με το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού .
2. Τα έλκη που σχετίζονται με τη λήψη Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Φαρμάκων (Μ.Σ.Α.Φ. ή διεθνώς NSAIDs)

Τα κύρια συμπτώματα του πεπτικού έλκους ποικίλλουν, αλλά συνήθως κυριαρχεί ο επιγαστρικός πόνος ή «πόνος της πείνας» 1-3 ώρες μετά τα γεύματα και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Άλλα συμπτώματα είναι η ναυτία, ο έμετος και το αίσθημα κορεσμού μετά το φαγητό. Οι συνήθεις εξετάσεις για τη διάγνωση του έλκους είναι η ενδοσκόπηση και το βαριούχο γεύμα (ακτινογραφία στομάχου). Η γαστροσκόπηση είναι η ενδεδειγμένη εξέταση για τη διάγνωση και την ταυτοποίηση του έλκους.

Παράγοντες Κινδύνου

• Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού
• Γαστρικό οξύ
• Φάρμακα
• Οικογενειακό ιστορικό
• Κάπνισμα
• Ηλικία
• Φύλο (;)
• Άγχος (;)

Η κολονοσκόπηση είναι μια προληπτική εξέταση για όλους όσους έχουν υπερβεί τα 50 τους χρόνια. Επιτρέπει στον ιατρό να εξετάσει το βλεννογόνο του παχέος εντέρου για τυχόν ανωμαλίες, με ένα λεπτό και εύκαμπτο ενδοσκόπιο, προωθώντας από το ορθό μέχρι και το τυφλό. Το ενδοσκόπιο αυτό ονομάζεται κολονοσκόπιο και έχει στην άκρη του μια μικρή κάμερα και μία πηγή φωτός που επιτρέπει στο γιατρό να λάβει εικόνες από το παχύ έντερο στην οθόνη. Αποτελεί μία πολύ σημαντική προληπτική εξέταση που μπορεί να σώσει χιλιάδες άτομα από τον καρκίνο του παχέος εντέρου.

Αν ο γιατρός βρει κάποια ανωμαλία στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου και θεωρήσει ότι πρέπει να ελεγχθεί περαιτέρω η περιοχή λαμβάνει κάποια βιοψία για να αναλυθεί. Οι βιοψίες χρησιμοποιούνται για την ταυτοποίηση πολλών παθήσεων και ο γιατρός συχνά παίρνει βιοψίες, ακόμα και όταν δεν υποπτεύεται καρκίνο, για πολλές άλλες παθήσεις.

Σε περίπτωση που ο γιατρός βρει κάποιον πολύποδα κατά τη διάρκεια της εξέτασης μπορεί να τον αφαιρέσει εφόσον ο ασθενής δεν λαμβάνει αντιπηκτικά φάρμακα (όπως ασπιρίνη, salospir, plavix) και το μέγεθος του το επιτρέπει. Οι πολύποδες είναι μη φυσιολογικά αναπτύγματα στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου, συνήθως καλοήθη, που ποικίλουν σε μέγεθος. Μοιάζουν με μικρά εξογκώματα και μπορεί να είναι σε διάφορα μέρη του εντέρου. Μερικοί πολύποδες μπορεί να περιέχουν περιοχές με καρκινικά κύτταρα, παρόλο που η μεγάλη πλειοψηφία των πολυπόδων δεν έχει, για αυτό το λόγο και αφαιρούνται. Για να ελεγχθεί αν ένας πολύποδας είναι καλοήθης, γίνεται η λήψη βιοψίας και η ιστολογική εξέταση του δείγματος. Η ενδοσκοπική αφαίρεση του πολύποδα είναι ανώδυνη και ασφαλής. Το 25-30% των ανδρών 50 ετών και πάνω και το 15-20% των γυναικών έχουν πολύποδες.

Ενδείκνυται για:

1. τη διευκρίνηση συμπτωμάτων από το παχύ έντερο.
2. τη λήψη βιοψιών από βλάβες ακτινολογικά διαπιστωμένες.
3. την αφαίρεση πολυπόδων.
4. την παρακολούθηση υψηλού κινδύνου ασθενών για την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου.

Διαρκεί 15 έως 30 λεπτά της ώρας και γίνεται με τον ασθενή σε αριστερή πλαγία κατακεκλιμένη θέση. Η είσοδος του κολονοσκοπίου γίνεται από τον πρωκτό αφού προηγηθεί καταστολή για καλύτερη ανοχή από τον ασθενή. Για την εξέταση χρειάζεται καλή προετοιμασία 2-3 ημερών πριν, την οποία θα σας δώσει ο γιατρός.
Ανατομική δομή του παχέος εντέρου

Το παχύ έντερο (μήκος 1.50 μ.) αποτελεί το τελευταίο τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα και βρίσκεται στην κοιλιακή κοιλότητα.

Ορθοσκόπηση:

Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη διαγνωστική εξέταση στις περιπτώσεις εσωτερικών αιμορροΐδων, ραγάδων, συριγγίων, φλεγμονών του πρωκτού και νεοπλασμάτων της πρωκτικής χώρας.

Διαρκεί 3-5 λεπτά της ώρας και δεν χρειάζεται αναισθησία. Προηγείται η κένωση του ορθού με υποκλυσμό (fleet enema) και σε ορισμένες περιπτώσεις χωρίς υποκλυσμό. Ο ασθενής τοποθετείται είτε σε γονατοαγκωνιαία θέση είτε σε αριστερή πλάγια κατακεκλιμένη. Γίνεται με τα πλαστικά ορθοσκόπια μίας χρήσης ή με το κολονοσκόπιο ανάλογα με τη περίπτωση.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένας κακοήθης όγκος που αναπτύσσεται στην εσωτερική επιφάνεια του παχέος εντέρου. Αποτελεί τον τρίτο σε συχνότητα καρκίνο για άνδρες και γυναίκες και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο. Η πιθανότητα να αναπτύξει κανείς έναν τέτοιο καρκίνο είναι 5-6% και το1/3 των ασθενών πεθαίνει από τη νόσο. Δεν γνωρίζουμε που οφείλεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου, αλλά έχει διαπιστωθεί ότι περιβαλλοντολογικοί και γενετικοί παράγοντες (η κληρονομικότητα) αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Η πλειονότητα των καρκίνων του παχέος εντέρου δημιουργείται από πολύποδες. Υπάρχουν διάφοροι τύποι πολυπόδων, που προβάλλουν μέσα στο παχύ έντερο σαν καλοήθεις όγκοι, ευτυχώς δεν μεταλλάσσονται όλοι σε καρκίνο.

Τα συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου συνήθως δεν είναι ορατά στα αρχικά στάδια. Ο ασθενής όμως πρέπει να απευθυνθεί στον ιατρό του σε περίπτωση που εμφανίσει:

• Αίμα στα κόπρανα
• Αναιμία
• Διάρροια
• Δυσκοιλιότητα
• Αλλαγή στη σύσταση ή το σχήμα των κοπράνων
• Πόνο στην κοιλιά
• Φούσκωμα
• Αίσθημα ότι το έντερο δεν αδειάζει εντελώς μετά την αφόδευση
• Απώλεια βάρους
• Επίμονη κόπωση

Τα συμπτώματα αυτά δεν σχετίζονται απαραίτητα με καρκίνο του παχέος εντέρου αλλά θα πρέπει να ελεγχθεί τι ακριβώς τα προκαλεί.

Η πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου γίνεται επηρεάζοντας θετικά τους περιβαλλοντολογικούς παράγοντες:

• Καταναλώνοντας φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά και αποφεύγοντας την λήψη κόκκινου κρέατος και ζωικών λιπαρών
• Με τη φυσική άσκηση, η οποία μειώνει στο μισό τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του παχέος εντέρου
• Με την αποφυγή της παχυσαρκίας και του καπνίσματος

Κάνοντας τη διάγνωση σε πρώιμο χρόνο, ο καρκίνος αυτός θεραπεύεται. Ακόμα και στην προκαρκινική φάση των πολυπόδων, οι πολύποδες μπορούν να αφαιρεθούν ενδοσκοπικά και να μην δημιουργηθεί καρκίνος.

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια πάθηση που προσβάλλει το βλεννογόνο του παχέος εντέρου και μάλιστα η φλεγμονή εντοπίζεται σε συνεχόμενο τμήμα του παχέος εντέρου. Τα συνήθη συμπτώματα είναι αιμορραγία από το ορθό, διάρροια και ενίοτε δυσκοιλιότητα. Ο επιπολασμός της ελκώδους κολίτιδας είναι διεθνώς 4-14 ανά 100.000 κατοίκους. Στην Ελλάδα ο επιπολασμός είναι 8,3/100.000 (με στοιχεία από την Κρήτη).

Στην ελκώδη κολίτιδα το παχύ έντερο παθαίνει φλεγμονή, διογκώνεται (πρήζεται) και δημιουργούνται στην επιφάνεια του έλκη (πληγές) που μπορεί να είναι από πολύ μικρά έως πολύ μεγάλα. Αποτέλεσμα, το “πληγωμένο έντερο” να μην μπορεί να απορροφήσει το νερό, τα κόπρανα γίνονται υδαρή (διάρροια), ενώ από τα έλκη βγαίνει κάποιες φορές αίμα.

Η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με μια άλλη πάθηση του εντέρου, που ονομάζεται νόσος του Κρον (Crohn’s disease) και παλιότερα πίστευαν ότι επρόκειτο για την ίδια πάθηση. Σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι δύο ξεχωριστές παθήσεις που ανήκουν στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΕΝ) και παρά τις πολλές τους ομοιότητες έχουν και μεγάλες διαφορές. Η σπουδαιότερη διαφορά τους είναι ότι, ενώ στην ελκώδη κολίτιδα πάσχει αποκλειστικά και μόνο το παχύ έντερο, στη νόσο του Κρον μπορεί να υπάρχουν βλάβες και στο λεπτό έντερο, το στομάχι, ακόμα και το στόμα. Παρόλα αυτά, ακόμα και σήμερα που χρησιμοποιούνται οι πιο σύγχρονες μέθοδοι, είναι μερικές φορές δύσκολο να καταλάβουμε ποια από τις δυο παθήσεις πρόκειται και μόνο ο χρόνος και η συχνή παρακολούθηση του αρρώστου μπορεί να δώσει την απάντηση.

Συχνά Ερωτήματα

Ποια είναι η αιτία της Ελκώδους κολίτιδας;

Η αιτία μέχρι στιγμής παραμένει άγνωστη. Παρόλο που δεν είναι μια καθαρά κληρονομική νόσος, δηλαδή δεν κληρονομείται από τη μητέρα ή τον πατέρα στο παιδί, φαίνεται ότι έχει κληρονομική προδιάθεση, που σημαίνει ότι εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα της ίδιας οικογένειας και ειδικά σε δίδυμα αδέλφια.

Επιστήμονες από όλο τον κόσμο συνεχίζουν να ερευνούν την περίεργη αυτή αρρώστια και υπάρχει αισιοδοξία ότι στο προσεχές μέλλον θα γίνει γνωστή η αιτία που την προκαλεί, με αποτέλεσμα να βρεθεί και η οριστική της θεραπεία.

Το σίγουρο είναι ότι δεν είναι μεταδοτική (κολλητική). Παρόλο που τα συμπτώματα της μπορεί να είναι τα ίδια με μια γαστρεντερίτιδα από ένα μικρόβιο, έχει σημασία να καταλάβουμε ότι πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική πάθηση που χρειάζεται ειδική θεραπεία.

Επίσης είναι βασικό να μην γίνεται σύγχυση του όρου ελκώδης κολίτιδα με τον όρο λοιμώδης κολίτιδα ή σπαστική κολίτιδα, οι οποίες αν και είναι και αυτές κολίτιδες (δηλαδή προσβάλλουν το παχύ έντερο ή κόλον) είναι εντελώς διαφορετικές παθήσεις.

Ποιοι παθαίνουν ελκώδη κολίτιδα;

Οποιοσδήποτε μπορεί να πάθει ελκώδη κολίτιδα, άνδρας, γυναίκα, παιδί ή ακόμα και βρέφος, αλλά πιο συχνά εμφανίζεται σε ανθρώπους, ηλικίας 16-25.

Πόσο συχνή είναι η ελκώδης κολίτιδα;

Στην Αγγλία υπάρχουν 80.000 άνθρωποι που πάσχουν από ελκώδη κολίτιδα, ενώ κάθε χρόνο παρουσιάζονται 5.000 νέες περιπτώσεις. Είναι περισσότερο συχνή στις χώρες της βόρειας Ευρώπης.

Στην χώρα μας παλιότερα επικρατούσε η αντίληψη ότι ήταν σχετικά σπάνια ασθένεια, γεγονός που δεν ισχύει πλέον.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζεται με διάρροια, και πόνο στην κοιλία. Τα κόπρανα περιέχουν βλέννα (μύξα), αίμα ή και πύον. Μερικές φορές ο ασθενής έχει έντονο το αίσθημα τεινεσμού (σφίξιμο κατά την κένωση), δηλαδή πηγαίνει στην τουαλέτα πολλές φορές προσπαθώντας να αδειάσει το έντερο του. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει υψηλός πυρετός και τα κόπρανα να μην είναι καθόλου σχηματισμένα, αλλά σκέτο νερό γεμάτο αίμα και βλέννα.

Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν ξαφνικά. Σε μερικά άτομα είναι δυνατόν να παρουσιαστεί για πρώτη φορά ή να υποτροπιάσει μετά από ένα διάστημα με έντονο άγχος ή μετά από μεγάλη στεναχώρια. Επίσης γαστρεντερίτιδα, γρίπη ή οποιαδήποτε άλλη κοινή λοίμωξη μπορεί να είναι η αφορμή για να εκδηλωθεί η ασθένεια. Έχει παρατηρηθεί ότι η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζεται πιο συχνά σε πρώην καπνιστές, δηλαδή σε άτομα που κάπνιζαν στο παρελθόν και σταμάτησαν να καπνίζουν.

Ποια άλλα προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσω;

Άτομα με ελκώδη κολίτιδα είναι δυνατόν να παρουσιάσουν πόνο στη μέση, στα χέρια, στα πόδια ή ακόμα και αρθρίτιδα, δηλαδή φλεγμονή (πρήξιμο) σε κάποια άρθρωση των χεριών ή τον ποδιών. Σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται άφθες στο στόμα και ερεθισμός στα μάτια (τα μάτια κοκκινίζουν και υπάρχει φαγούρα). Λιγότερο συχνά, είναι δυνατόν να παρουσιαστεί ερεθισμός στο δέρμα, με κοκκίνισμα, πόνο ή σπάνια έλκη.

Τις περισσότερες φορές αυτά τα προβλήματα παρουσιάζονται όταν υπάρχει έξαρση ή υποτροπή της ελκώδους κολίτιδας και εξαφανίζονται με τη θεραπεία.

Είναι όλες οι μορφές της ελκώδους κολίτιδας ίδιες;

Όχι, δεν είναι ίδιες. Υπάρχουν διάφοροι τύποι, ανάλογα με το πόσο μεγάλο τμήμα του παχέος εντέρου έχει ελκώδη κολίτιδα.

Ευτυχώς οι περισσότεροι άρρωστοι παρουσιάζουν περιορισμένη μορφή ελκώδους κολίτιδας, δηλαδή ορθίτιδα ή ορθοσιγμοειδήτιδα. Όσο πιο μικρό κομμάτι του εντέρου, τόσο πιο λίγα είναι τα συμπτώματα και πιο ελαφρά η μορφή της κολίτιδας.

Με την πάροδο του χρόνου, είναι δυνατόν να προχωρήσει από ένα μικρό τμήμα σε όλο το έντερο, η αντιθέτως να υποχωρήσει από όλο το έντερο σε ένα πολύ μικρότερο τμήμα. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό τόσο για σας, όσο και για το γιατρό σας να ξέρει ακριβώς πόσο έκταση έχει η ελκώδη κολίτιδα και να δώσει την κατάλληλη θεραπεία.

Θα έχω ελκώδη κολίτιδα σε όλη μου τη ζωή;

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια χρόνια πάθηση που παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Αυτό σημαίνει ότι είναι μια κατάσταση που έρχεται και φεύγει, δηλαδή μπορεί ένας άρρωστος να είναι εντελώς καλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά σε κάποια στιγμή να παρουσιάσει υποτροπή και συμπτώματα της αρρώστιας.

Από τη στιγμή που είχατε ένα επεισόδιο ελκώδους κολίτιδας, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα έχετε άλλο ένα στο μέλλον. Για πόσο καιρό θα είσαστε εντελώς καλά και πότε θα παρουσιάσετε ξανά υποτροπή δεν μπορεί κανείς να το προβλέψει. Υπάρχουν άτομα που παρουσιάζουν ελάχιστα επεισόδια σε όλη τους τη ζωή, ενώ κάποιοι άλλοι, ευτυχώς λίγοι, έχουν συνέχεια συμπτώματα.

Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια κατάσταση με την οποία θα πρέπει να μάθετε να ζείτε μαζί, γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να καταλάβετε τη φύση της και πώς μπορείτε να την αντιμετωπίσετε.

Τι είναι αυτό που προκαλεί υποτροπή της ελκώδους κολίτιδας και τι μπορώ να κάνω για να την προλάβω;

Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε την αιτία που προκαλεί μια νέα υποτροπή. Όμως είναι γνωστό ότι η ελκώδης κολίτιδα είναι πιο πιθανόν να ξαναεμφανισθεί μετά από ένα επεισόδιο γαστρεντερίτιδας ή γρίπης, μετά από θεραπεία με αντιβιοτικά και αντιρρευματικά φάρμακα ή ύστερα από μια περίοδο με έντονο άγχος.

Έχει η ελκώδης κολίτιδα σχέση με το φαγητό ή το ποτό;

Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο φαγητό ή ποτό που να ευθύνεται για τα επεισόδια ελκώδους κολίτιδας, αν και κάθε άτομο ξεχωριστά είναι καλό να βρει αν υπάρχει κάποιο είδος τροφής που του προκαλεί προβλήματα και να το αποφεύγει. Μερικοί ασθενείς, ειδικά όταν έχουν διάρροια ή πόνο στην κοιλιά, είναι προτιμότερο να αποφεύγουν το γάλα, τις λιπαρές τροφές, τα όσπρια και τα κηπευτικά ή φρούτα με πολλούς σπόρους. Επίσης μερικά άτομα με ελκώδη κολίτιδα έχουν παρατηρήσει ότι το κρασί, η μπύρα και ορισμένα άλλα οινοπνευματώδη τους προκαλούν διάρροια και φούσκωμα. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να αποφεύγετε τα οινοπνευματώδη όταν παίρνετε φάρμακα για την ελκώδη κολίτιδα γιατί μπορεί να φέρει πολλές φορές ως αποτέλεσμα πολλές και επικίνδυνες παρενέργειες. Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι θα πρέπει να κάνετε αυστηρή δίαιτα, ειδικά όταν δεν έχετε συμπτώματα. Αντιθέτως είναι βασικό να παίρνετε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε και να ακολουθείτε ένα πλήρες διαιτολόγιο. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η ελκώδης κολίτιδα είναι σπάνια σε μέρη όπως για παράδειγμα την Αφρική, όπου εξακολουθούν να τρέφονται με παραδοσιακά φαγητά πλούσια σε δημητριακά, λαχανικά και φρούτα.

Με ποιο τρόπο γίνεται η διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας και τι εξετάσεις χρειάζεται να κάνω;

Για να βγει το συμπέρασμα ότι έχετε ελκώδη κολίτιδα, θα πρέπει να γίνει εξέταση του παχέος εντέρου. Αυτό μπορεί να γίνει με βαριούχο υποκλυσμό, κολονοσκόπηση και ορθοσιγμοειδοσκόπηση.

Στο βαριούχο υποκλυσμό, μετά από μια συγκεκριμένη δίαιτα 3 ημερών και καθαρισμό του εντέρου με καθαρτικά, γίνεται κλύσμα με μια ουσία που λέγεται βάριο και στη συνέχεια παίρνονται μια σειρά από ακτινογραφίες. Με αυτόν τον τρόπο, ο γιατρός μπορεί να σας πει ποιο κομμάτι του εντέρου έχει πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί να πάρει βιοψίες και να βγάλει με απόλυτη σιγουριά τη διάγνωση. Είναι όμως μια καλή εξέταση που γίνεται από ακτινολόγο σχεδόν σε όλα τα νοσοκομεία και βοηθά στις περιπτώσεις που δεν μπορεί να γίνει κολονοσκόπηση. Η κολονοσκόπηση είναι μια σχετικά καινούργια εξέταση που γίνεται από γαστρεντερολόγο. Με ένα λεπτό και μαλακό σωλήνα που μπαίνει από τον πρωκτό, ο γιατρός μπορεί να δει απ’ ευθείας όλο το παχύ έντερο στην τηλεόραση, να εξακριβώσει από τι πάσχει και πόσο τμήμα ακριβώς έχει πρόβλημα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι μπορεί να πάρει μικρά κομμάτια εντέρου (βιοψίες) και να τα στείλει για εξέταση στον παθολογοανατόμο. Αυτός είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος για να γίνει η διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας. Η εξέταση διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά και χρειάζεται να έχετε κάνει από πριν δίαιτα 3 ημερών και καλό καθαρισμό του εντέρου. Επειδή η κολονοσκόπηση μπορεί να προκαλέσει ελαφρύ πόνο, πριν από την εξέταση γίνεται μια ενδοφλέβια ένεση που θα σας ηρεμήσει και ίσως να σας φέρει και λίγο ύπνο. Η ορθοσιγμοειδοσκόπηση είναι περίπου ίδια με την κολονοσκόπηση, μόνο που με αυτή την εξέταση ο γιατρός μπορεί να δει μόνο το τελευταίο τμήμα και όχι όλο το έντερο. Επειδή δεν χρειάζεται δίαιτα 3 ημερών ούτε ηρεμιστική ένεση, είναι μια εύκολη εξέταση που γίνεται πολύ συχνά ακόμα και στα εξωτερικά ιατρεία.

Οι παραπάνω εξετάσεις, μαζί με εξετάσεις αίματος, ούρων και κοπράνων, είναι οι απαραίτητες για τη διάγνωση και την παρακολούθηση των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα. Ανάλογα με την πορεία της νόσου, ίσως να χρειασθείτε μερικές συμπληρωματικές εξετάσεις όπως είναι το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία, η γαστροσκόπηση, η εντερόκλυση κ.ά. τις οποίες μπορείτε να συζητήσετε με το γιατρό σας.

Μπορεί να θεραπευτεί η ελκώδης κολίτιδα;

Είναι η ελκώδης κολίτιδα μια αρρώστια που μπορεί να χειρουργηθεί;

Με τα φάρμακα που αναφέραμε προηγουμένως, 70-80% των ασθενών, θα περάσουν σε ύφεση και δεν θα χρειαστεί να χειρουργηθούν. Χειρουργείο γίνεται μόνο στις εξής περιπτώσεις:

• Σε πολύ σοβαρό επεισόδιο ελκώδους κολίτιδας που δεν ανταποκρίνεται στην εντατική φαρμακευτική θεραπεία μέσα στο νοσοκομείο
• Σε ασθενείς που υποφέρουν από συνεχείς υποτροπές ελκώδους κολίτιδας παρά τη θεραπεία που παίρνουν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή
• Στις περιπτώσεις που υπάρχουν σοβαρά προβλήματα που συνοδεύουν την ελκώδη κολίτιδα και σε άλλα όργανα του σώματος, όπως στα μάτια, το δέρμα, ή τις αρθρώσεις
• Σε ασθενείς που υπάρχει υποψία καρκίνου ή δυσπλασίας (καρκίνος σε αρχικό στάδιο).

Τι είδους εγχείρηση γίνεται; Θα έχω μετά την εγχείρηση “παρά φύση έδρα”;

Με την εγχείρηση αφαιρείται ολόκληρο το παχύ έντερο και ουσιαστικά δεν έχετε πια ελκώδη κολίτιδα. Παλαιότερα, με την εγχείρηση που γινόταν, ο ασθενής είχε απαραίτητα ειλεοστομία, δηλαδή “παρά φύση έδρα”. Όμως τα τελευταία χρόνια, βρέθηκε μια καινούργια τεχνική, που ονομάζεται εγχείρηση πάουτς (pouch), με την οποία αφαιρείται όλο το παχύ έντερο χωρίς όμως να όμως να χρειάζεται “παρά φύση έδρα”. Με αυτό τον τρόπο ο ασθενής μπορεί να ζήσει μια φυσιολογική ζωή, χωρίς να αντιμετωπίζει πλέον τα προβλήματα της ελκώδους κολίτιδας, ή τα ψυχολογικά και άλλα προβλήματα της “παρά φύση έδρας”.

Επειδή όμως πρόκειται για μία δύσκολή εγχείρηση που αρκετές φορές έχει αρκετές επιπλοκές, είναι πολύ σημαντικό να γίνεται με μεγάλη προσοχή η επιλογή των ασθενών και μόνο από χειρούργους που έχουν εξειδικευτεί σε αυτή την τεχνική.

Τόσο σε εξειδικευμένα κέντρα στο εξωτερικό, όσο και σε ορισμένα Νοσοκομεία στην Ελλάδα, υπάρχει σημαντική πλέον εμπειρία σε αυτή την εγχείρηση, με πολύ καλά αποτελέσματα μέχρι στιγμής.

Παρόλο που δεν υπάρχει ριζική φαρμακευτική θεραπεία, υπάρχουν πολλά φάρμακα που θα σας ανακουφίσουν από τα συμπτώματα, θα σας βοηθήσουν να ρυθμίσετε την ελκώδη κολίτιδα και να τη διατηρείτε “κοιμισμένη”.

Αυτά τα φάρμακα κυκλοφορούν σε χάπια, υπόθετα και κλύσματα. Σε ποια μορφή θα πάρετε τα φάρμακα, εξαρτάται από το τμήμα του εντέρου που έχει πρόβλημα. Έτσι αν η κολίτιδα είναι μόνο στο τελευταίο κομμάτι του εντέρου, είναι πολύ πιθανό να χρειασθείτε μόνο υπόθετα και κλύσματα, ενώ αν ολόκληρο το έντερο πάσχει, θα πρέπει να πάρετε και χάπια. Ποιο είδος φαρμάκου θα πάρετε και για πόσο καιρό, εξαρτάται από το πόσο βαριά είναι η ελκώδης κολίτιδα και πόσο σοβαρή υποτροπή παρουσιάζει κάθε φορά. Αν πρόκειται για βαρύ επεισόδιο, με συμπτώματα που δεν περνάνε με τα συνηθισμένα φάρμακα, θα χρειαστεί να πάρετε κορτιζόνη για ένα μικρό διάστημα (συνήθως 1-2 μήνες) ή κάποια άλλα νεότερα φάρμακα που λέγονται ανοσοκατασταλτικά.

Σε μερικές περιπτώσεις που η αιμορραγία συνεχίζεται, υπάρχει πυρετός ή άλλα σοβαρά προβλήματα, είναι αναγκαίο να κάνετε εισαγωγή στο νοσοκομείο και να πάρετε θεραπεία ενδοφλέβια. Όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα, έτσι και τα φάρμακα της ελκώδους κολίτιδας είναι δυνατόν να προκαλέσουν -ευτυχώς σπάνια- ορισμένες παρενέργειες, οπότε είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε το γιατρό σας κάθε φορά που παρατηρείτε κάτι καινούργιο στα συμπτώματά σας. Επίσης είναι βασικό να αποφεύγετε ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιρρευματικά και να μη σταματάτε τη θεραπεία που σας έχει καθορίσει ο γιατρός σας ακόμα και αν αισθάνεστε εντελώς καλά.

Είναι η ελκώδης κολίτιδα ένα είδος καρκίνου του εντέρου;

Όχι, η ελκώδης κολίτιδα δημιουργεί ένα συνεχή ερεθισμό του εντέρου, οπότε υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος να αναπτυχθεί δυσπλασία (αρχικό στάδιο καρκίνου), ή καρκίνος. Ο κίνδυνος αυτός περιορίζεται στα άτομα εκείνα που υποφέρουν από ελκώδη κολίτιδα που πιάνει όλο το έντερο και που έχουν αυτήν την πάθηση για πολλά χρόνια (πάνω από 10).

Επειδή τα αρχικά στάδια του καρκίνου στην ελκώδη κολίτιδα μπορούν να βρεθούν εύκολα και να θεραπευτούν εντελώς, έχει μεγάλη σημασία η συχνή παρακολούθηση ειδικά όσων έχουν ελκώδη κολίτιδα πολλά χρόνια και η συχνή εξέταση του εντέρου με κολονοσκόπηση.

Η νόσος αυτή μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε τμήμα του πεπτικού σωλήνα, αλλά στην πλειονότητα των ασθενών εντοπίζεται στο έντερο και κυρίως στο λεπτό. Ειδικό χαρακτηριστικό της νόσου σε αντίθεση με την ελκώδη κολίτιδα είναι η ασυνεχής κατανομή της φλεγμονής. Τα συνήθη συμπτώματα είναι διάρροια, κοιλιακός πόνος και απώλεια βάρους. Ο επιπολασμός της νόσου του Crohn διεθνώς είναι 1-10 ανά 100,000 κατοίκους. Στην Ελλάδα ο επιπολασμός είναι 2,6/100.000 (με στοιχεία από την Κρήτη).